By Volgens een recent rapport van de toezichthouder heeft de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) te weinig oog voor de risico’s wanneer informatie van burgers wordt gedeeld met buitenlandse inlichtingendiensten. De toezichthouder op de inlichtingendiensten CTIVD oefent in een rapport opnieuw stevige kritiek uit op de AIVD.
Risico’s niet goed ingeschat
Sinds de invoer van de nieuwe Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Sleepwet, red.) moeten de inlichtingendiensten beter nadenken over samenwerking met het buitenland. Om bijvoorbeeld data of concrete inlichtingen te mogen delen met buitenlandse collega’s, moeten de inlichtingendiensten inschatten wat de risico’s zijn en onder welke omstandigheden deze mogen worden gedeeld. Dat gebeurt nu niet goed genoeg, concludeert de toezichthouder.
AIVD spant de kroon
Vooral de AIVD krijgt ervan langs in het nieuwe rapport. Volgens die inlichtingendienst zijn er geen risico’s bij het uitwisselen van informatie met de 40 (buitenlandse) diensten waarmee nauw wordt samenwerkt. Die conclusie is in 24 gevallen echter niet goed onderbouwd, stelt de CTIVD. Volgens de toezichthouder is dit in strijd met de wet.
De AIVD heeft structureel te weinig aandacht voor de privacyrisico’s, aldus het rapport. Ook weegt de AIVD de bescherming van de privacy minder zwaar mee dan bijvoorbeeld de mensenrechtensituatie en de betrouwbaarheid van een inlichtingendienst die de info opvraagt. Ook dat is in strijd met de wet, aldus de CTIVD.
Minister houdt onvoldoende toezicht
De CTIVD vindt het tevens onjuist dat de minister van Binnenlandse Zaken geen toezicht hierop houdt. Minister Ollongren zou moeten beoordelen of er mag worden samengewerkt met een bepaalde buitenlandse inlichtingendienst, maar heeft die beslissing uitbesteed aan de geheime dienst zelf.
Inlichtingendienst MIVD doet het beter, maar heeft ook te weinig oog voor privacyrisico’s. Ook de militaire geheime dienst overtrad zes weken lang de wet, omdat de minister van Defensie nog geen toestemming had gegeven om samen te werken met buitenlandse diensten.
Extra waarborgen nodig
De nieuwe inlichtingenwet legt de AIVD en MIVD strengere regels op voor samenwerking met het buitenland, in ruil voor meer bevoegdheden. Die regels werden na het referendum vorig jaar nog aangescherpt, maar gingen na een overgangsperiode van twee jaar overboord. Dat zorgde voor een hoge werkdruk bij de inlichtingendiensten, blijkt nu.
De nieuwe wet maakt het voor de geheime diensten mogelijk om onder meer op grotere schaal af te tappen. Die data mag vervolgens worden gedeeld met andere geheime diensten, zonder dat de AIVD of MIVD zelf naar de informatie hebben gekeken. Het is niet bekend of dit reeds is gebeurd.
